نویسندگان: دیمیتری نیکولایویچ تریفونوف و ولادیمیر تریفونوف
برگردان: عبدالله زرافشان



 

در سال 1817، اشترومایر، دانشیار کرسی‌دار شیمی دانشگاه گوتینگن (بخش پزشکی) و سربازرس فروشگاههای مواد شیمیایی در هانوور، متوجه شد که از تکلیس کربنات روی، که در فروشگاههای شیمیایی به فروش می‌رسد، ترکیب زردرنگی حاصل می‌گرد، اگر چه ناخالصی آهن و سرب در آن یافت نمی‌شود.
این اتفاق جالب، توجه اشترومایر را به خود جلب کرد. وی تصمیم گرفت از یک کارخانه‌ی داروسازی در سالزگیتر، که این پدیده را در آنجا مشاهده کرده بود، بازدید کند. واقعه‌ی مزبور انگیزه‌ای شد برای اینکه دانشمندان به مطالعه‌ی دقیقتر اکسید روی بپردازند. اشترومایر، به طور اتفاقی، در تحقیقاتش دریافت رنگی که اکسید روی به خود می‌گیرد ناشی از وجود اکسید فلزی ناشناخته‌ای است که پیش از آن مشاهده نشده بود. این شیمیدان موفق به جدا کردن این اکسید از اکسید روی شد و با عمل احیا، فلز ناشناخته را به دست آورد.
اشترومایر از روش زیر استفاده کرده بود: ابتدا اکسید روی ناخالص را در اسید سولفوریک حل کرد و سولفید ئیدروژن را از آن عبور داد؛ سپس مخلوط سولفیدها را صاف کرد و شستشو داد و بعد آن را در اسید کلریدریک غلیظ حل کرد. با عمل تبخیر تا حد خشک شدن، اسید را از محلول خارج کرد. باقیمانده را در آب حل کرد و مقدار زیادی کربنات آمونیوم به آن افزود. با توجه به اینکه فلز نوظهور در حضور کربنات آمونیوم حل نمی‌شد، اشترومایر رسوب را صاف کرد، آن را شست، و به اکسیدی تبدیل کرد که با حرارت دادن در مجاورت زغال احیا می‌شد. در نهایت، فلز خاکستری مایل به آبی به دست آمد. به هر حال، نظر به اینکه اشترومایر تنها سه گرم از این فلز را در اختیار داشت، نتوانست خواص آن را دقیقاً مورد مطالعه قرار دهد. در سال 1818 بود که وی موفق به تحقیق بیشتر بر روی فلز جدید گردید.
اشترومایر فلز جدید را «کادمیا» نامید. این نام در ارتباط با روش تهیه‌ی فلز مزبور بود (عمل تکلیس کربنات روی). «کادمیا» به زبان یونانی به معنی کربنات طبیعی روی است. مستقل از اشترومایر ولی تا اندازه‌ای دیرتر، کادمیوم توسط مایسنر (1) و کرستن (2) در آلمان کشف گردید (سال 1818). قابل ذکر است که تقدم کشف اشترومایر توسط فیزیکدان آلمانی، رولوف (3)، مورد اعتراض واقع شد، زیرا این دانشمند اولین کسی بود که با حرارت دادن، متوجه خواص عجیب اکسید روی تجارتی شده بود. کرستن پیشنهاد کرد فلز جدید ملینوم (4) نامیده شود. این نام به دلیل رنگ زرد سولفید آن برگزیده شده بود. برای این فلز نامهای «کلاپروتیوم» (به افتخار کلاپروت) یا «یونونیوم» (5) (پس از کشف یک ستاره) نیز پیشنهاد شد اما هیچ کدام از این اسامی مورد پذیرش قرار نگرفت.

پی‌نوشت‌:

1. Maissner.
2. Kersten.
3. Roloff.
4. Melinum.
5. Unonium.

منبع مقاله :
تریفونوف، دیمیتری نیکولایویچ ، تریفونوف، ولادیمیر؛ (1390)، تاریخچه‌ی کشف عناصر شیمیایی، برگردان: عبدالله زرافشان، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ چهارم